Mijn moeder leed in haar laatste jaren aan dementie en leek nog maar weinig te begrijpen. Wat restte, waren rust en liefde. De afstand die eerder voelbaar was tussen ons, maakte plaats voor een vanzelfsprekende nabijheid. Tijdens mijn wekelijkse bezoekjes nam ik haar steevast mee naar het park naast het verpleeghuis. Met mijn arm om haar schouder keken we naar de eendjes en volgden we de kinderen op het speelplaatsje. Haar rolstoel naast het bankje. Weinig woorden, een stil genieten. Soms plukte ik bloemen voor haar uit het plantsoen.
Ook brachten we altijd een bezoek aan het verpleeghuisrestaurant. ‘Waar heb je trek in?’, vroeg ik dan. Hierop koos ze een gebakje uit en at dit in volkomen tevredenheid op.
Samen met mijn twee broers en zus stond ik mijn moeder bij. Haar jongste dochter, mijn zusje, was twintig jaar eerder overleden, mijn vader leefde al zeven jaar niet meer. Op een dag word ik gebeld door iemand van de verpleging. ‘We weten niet hoe lang uw moeder nog heeft,’ vertelt ze, ‘ze is niet ziek, maar ze blijft liever in bed en heeft nog weinig interesse in eten.’ 94 jaar is ze op dat moment. Zo veel mogelijk ben ik bij haar. We zien dat ze steeds meer in haar binnenwereld keert, de laatste drie dagen is ze niet meer aanspreekbaar. Ze ligt stil in bed met haar ogen dicht. Alleen als haar broer komt om afscheid te nemen, reageert ze even, zo van: fijn dat je er bent, maar daarna zakt ze weer weg.
Waar wacht ze op?
En dan geeft de verpleging aan dat haar stervensmoment aanstaande is. Het is begin september 2013, vroeg in de ochtend. Met elkaar zitten wij rond haar bed, overwegend in stilte. Naarmate de uren verstrijken, dringt zich de vraag op: Waar wacht ze op? ‘Je mag gaan, mam,’ zeggen we, ‘het is goed. Wij redden ons zonder jou.’ Toch gebeurt niet wat wij verwachten, het is kennelijk haar tijd nog niet.
Na het middaguur komt er een jonge zuster binnen, die heel vertrouwd is met mijn moeder. Meerdere malen heeft zij me te kennen gegeven dat ze zo van mijn moeder houdt. Ze loopt op haar toe, groet haar en pakt even zachtjes haar hand. Dan zet ze Psalm 23 op: De Heer is mijn herder, mij zal niets ontbreken. ‘Haar lievelingsmuziek,’ verklaart ze. En kort daarna zien we mijn moeder overgaan.
Helena: ‘De jonge zuster en de sfeer van haar geloof: beide had mijn moeder nodig om het leven los te kunnen laten’
Lange tijd heb ik gedacht dat ze op deze zuster heeft gewacht voordat ze kon sterven. Inmiddels denk ik dat er nog iets belangrijk was: de sfeer van haar geloof die door dit lied werd opgeroepen plus het grote vertrouwen dat uit Psalm 23 spreekt: Hij geeft mij alles wat ik nodig heb. Het was een uitnodiging tot overgave.
De komst van deze jonge zuster heb ik als zoiets moois ervaren. Net als de laatste jaren met mijn moeder. Het voelde als een warm bad van liefde als we met elkaar waren. Een prachtige afronding van ons leven samen.
Uit: Aan het sterfbed. Naasten vertellen over een overlijden dat hen diep heeft geraakt | Korine van Veldhuijsen | AnkhHermes (2018)