Hoewel 95% van de Nederlanders sterft aan een natuurlijk dood, laat het aantal meldingen van euthanasie een stijgende lijn zien. Achter deze aantallen zitten verhalen. Dit boek bevat een bundeling van ruim veertig ervaringsverhalen van, zoals redacteur Wouter de Jonge hen noemt, ‘voortbestaanden’.
Indringend
Het boek is niet geschreven om een mening te vormen over euthanasie. Het voorwoord van Paul Schnabel als voormalig voorzitter Adviescommissie Voltooid Leven en de nabeschouwing van ethici Theo Boer en Stef Groenewoud, onderstrepen dit nog maar eens: geen discussie maar de verhalen de verhalen laten zijn.
In een aantal bladzijden vertellen geliefden hoe zij de periode rondom de euthanasie beleefd hebben. De ervaringen zijn eerlijk en zonder oordeel opgeschreven. Zes verhalen worden aangevuld met een verdiepend interview. De verhalen lezen vlot weg, maar zijn ook indringend. En spelen zich af in de bandbreedte van een diep gevoel van dankbaarheid tot een gevoel van getuige zijn van zelfmoord.
Ruimte voor stervensbegeleiding
Initiatiefnemer en uitvaartondernemer Wouter de Jonge schrijft: “In mijn kleine praktijk ontmoet ik met enige regelmatigheid families na een euthanasie (..) het gaat er niet alleen om wat er gebeurd is, maar het gaat er juist ook om hoe je je daartoe verhoudt: dáár zit je persoonlijke groei en ontwikkeling, dan wel je blokkade.”, p.230-231.
Dit boek is dan ook te lezen als een uitnodiging om dieper te ontdekken hoe je je verhoudt tot euthanasie. Maar ook: om te ontdekken waar je persoonlijke ruimte kan liggen voor stervensbegeleiding.
Want dat er ruimte is, of gevonden kan worden, wordt óók duidelijk door de verhalen heen. Het juiste gedaan hebben voor de vragende, hier de dankbaarheid voor voelen, maar in menig verhaal ook de strijd tussen gevoel en verstand. Was dit nou echt wat degene wilde? Of, zoals een van de geliefden verwoordt: “als het om euthanasie gaat, is er geen ‘we’”, p. 158. De verbinding tussen degene die voor euthanasie heeft gekozen en de voortbestaande, valt in sommige gevallen abrupt weg.
De essentie van de stervensvraag
Luisteren, vragen en afstemmen op de ander. De vaardigheden van een stervensbegeleider zouden wel eens heel waardevol kunnen zijn voor degene die voor euthanasie kiest. Om zo dichtbij de essentie van de stervensvraag te komen. Niet met als streven om degene op andere gedachten te brengen, wel om zo een waarlijk autonome keuze te kunnen maken waarbij ook de voortbestaande niet uit het oog wordt verloren.
Voor een ieder die zich zonder oordeel wil verdiepen in euthanasie is dit boek aan te raden. Maar ook voor stervensbegeleiders die zich (opnieuw) willen verhouden tot euthanasie, kan dit boek zeer waardevol zijn.
Leven met euthanasie
Geliefden vertellen over hun ervaringen
Theo Boer, Stef Groenewoud en Wouter de Jonge (redactie)