Verkenningen in de grot van eenzame geheimen
Die scheve blik tussen stervende patiënt en arts: als jij er niet over begint, doe ik het ook niet. De stilte in ‘de grot van de eenzame geheimen’ waar een stervende vertoeft. Lijden dat verlengd wordt door artsen die wel de kwalen bestrijden, maar zich geen raad weten met de mens in wie die kwalen zich openbaren. Angst die naar buiten komt in paniekaanvallen en gedempt wordt met medicatie. Al het leed van eenentwintigste-eeuwse Westerse sterfbedden samengebald: dit is sterven in het tijdperk van de doodsontkenning.
Maar er is een verkenner onderweg. Kathryn Mannix durft de grotten van eenzame geheimen te betreden. Ze nodigt stervelingen uit om uit hun schuilplaats te komen en elkaar aan te raken. Ze luistert en leert hoe mensen sterven. Met hun temperament, hun manieren van omgaan met rampen, hun veerkracht. Ze speurt naar kennis uit de tijden dat de dood nog als deel van het leven werd aanvaard. In thematische hoofdstukken met een reflexieve afsluiting deelt ze haar bevindingen. Erken het: sterven is angstaanjagend. Maar de enige manier om het te doen is het te doen. Het hoeft niet in één keer en het mag op jouw manier.
Hoe overwin je de wanhoop die je belet je levenspartner te belasten met je verdriet? Dan deel je hoe je samen al eerdere rampen het hoofd hebt geboden.
Hoe geef je je geliefden signalen van je naderende dood en je overweldigende liefde terwijl je het woord ‘dood’ niet over je lippen krijgt? Dan doe je als de bergbeklimmer die op alles focust wat zekerheid biedt. Dat de dood op de loer ligt is toch wel duidelijk.
Hoe zoek je veiligheid als Nederlandse artsen je net iets te vaak de optie euthanasie aanbieden, zodat je vreest dat zij jouw lijden willen beëindigen omdat ze er zelf niet mee kunnen omgaan? Dan ga je naar Engeland. En sterf je met een springende peuter naast je bed.
Hoe spreek je over jezelf als stervende met behoud van je betekenis voor de levenden? Dan ben je ‘de kapitein op de brug’ en ben je spil van de familie vanuit je bed in de woonkamer.
Mannix’ attitude is nederig en diep persoonlijk. Elke sterveling in haar verhalen is ook medemens, inspirator, leermeester(es). Dit zijn verhalen die we nodig hebben, die we elkaar kunnen vertellen om ons vermogen tot sterven te verrijken en onze kinderen in te bedden in een cultuur die de dood weer accepteert.
Kathryn Mannix: Met het einde in gedachten
Uitgeverij Spectrum, Houten, 2018
Foto: Ingrid Paardekooper