De Callery perenboom, nu bekend als de ‘Survivor Tree’, werd ontdekt in de enorme puinhopen van Ground Zero na de terroristische aanslagen op 11 september 2001. De zwaar beschadigde boom werd verzorgd, gevoed en verpleegd en staat nu, weer helemaal gezond, op het 9/11 Momorial in Manhattan als een levende herinnering aan onze gedeelde kracht in het licht van deze tragedie.
Een plaats van hoop voor de toekomst
Dit voorjaar bezocht ik New York. Een bezoek aan het 9/11 Memorial was één van de meest indrukwekkende momenten. Gelegen op de Zuidelijke punt van Manhattan, het Financial district, waar de dynamiek van het leven voelbaar is, is het Memorial voor iedereen toegankelijk. Bezoekers worden uitgenodigd toch vooral de ingegraveerde namen op de rand van het monument te betasten. En dat gebeurt. Eigenlijk als vanzelf. Mijn handen gaan zacht, bijna koesterend, van naam tot naam. Hier worden de levens geëerd van allen die omkwamen. Het is een eerbetoon aan het verleden en een plaats van hoop voor de toekomst.
Voor het oog onzichtbaar
Het monument, en feitelijk zijn het er twee, toont de kraters die geslagen zijn in de bodem toen twee vliegtuigen op 9/11 zich in de Twin towers boorden. Volgens officiële cijfers uit februari 2015 kwamen bij de aanslagen 2974 mensen om inclusief de inzittenden van de toestellen (de kapers niet meegerekend). In de enorme vierkante bassins stroomt vallend water naar een onpeilbare, voor het oog onzichtbare, diepte in het midden van de bassins. Zodra ik het eerste monument nader, lijkt mijn kruin zich te openen. Over mijn hele lichaam word ik een soort van kippenvel gewaar. Het is een gewaarwording waar ik bekend mee ben, maar die dit maal langdurig aanhoudt. Ook als ik het tweede bassin nader, blijf ik in deze staat van gewaarzijn. Ik ben stil van binnen en tegelijkertijd ervaar ik de vitale dynamiek om mij heen.
De afgelopen 15 jaar heb ik mij intensief bezig gehouden met sterven. Ik zat aan het sterfbed en nam waar hoe het sterven zich voltrekt. Sterven is een proces en een natuurlijk sterfbed kan zich in enkele uren voltrekken maar ook lange tijd duren. Hier, op deze plek, kwamen collectief 2974 mensen om.
Hoe zit het met mensen die plotseling sterven?
Het is een vraag die ik tijdens mijn lezingen vaak krijg. Voor naasten is het een overrompelende ervaring als een dierbare door een plotseling overlijden uit het leven wordt gerukt. Het is evident dat iemand die overlijdt aan hartfalen, een ongeluk of misdaad fysiek gezien een ander sterven doormaakt dan iemand met een (langdurig) ziekbed of als gevolg van ouderdom. Op innerlijk en spiritueel niveau echter is dit nog maar de vraag. Er zijn tal van voorbeelden bekend waarbij een ‘plotselinge’ dood werd voorafgegaan door een zekere innerlijk voorbereiding. Iedere ziel weet wanneer hij gaat. De persoon weet dat vaak nog niet, maar de ziel geeft signalen af. Ook met een plotseling overlijden. Zo weet ik van een moeder wier zeventienjarige zoon door een brommerongeluk om het leven was gekomen. Op de begrafenis bleek dat er wel 150 mensen waren gekomen die allemaal zeiden: ‘Ik heb hem afgelopen week nog gezien, hij heeft afscheid van me genomen’. We lijken te denken dat sterven slechts over het lichaam gaat, maar juist op die subtielere lagen gebeurt het.
Beeldtaal kan dan helpend zijn om het mysterie uit te leggen waar geen woorden voor zijn.
De geboorte van een vlinder
Het proces van de geboorte van een vlinder (eitje, rups, cocon, vlinder) wordt vaak als metafoor gebruik voor ons leven. We worden geboren met een bepaalde potentie en levensopdracht, vullen ons als rupsen met ervaringen en tijdens de inkeer van de cocon worden die ervaringen geïntegreerd en verwerkt waardoor er begrip en inzicht ontstaan. De ziel komt met die inzichten en dat begrip vrij en wordt als die ene vlinder in de geestelijke wereld geboren. Om weer een nieuw eitje te leggen.
Het besef dat iedereen zijn of haar begin en levensopdracht heeft leert ons om zonder oordeel en met mededogen te kijken naar de ander.
Het collectieve sterven
Ook voor mensen die plotseling uit het leven worden gerukt kan het beeld van de geboorte van een vlinder helpen om het sterven, dat onderdeel is van het leven, te leren begrijpen. Maar als we het hebben over het grote, collectieve sterven dat in onze wereld plaatsvindt als gevolg van terrorisme of als gevolg van natuurverschijnselen dan mag misschien de ‘Survivor Tree’ als metafoor dienen.
De gekwetste en zeer beschadigde boom kon met aandacht en zorg helen en zich weer oprichten naar het licht. Het is ongekend hoe de ‘Survivor Tree’ zo velen uit alle windstreken van de aarde die dit Memorial bezoeken, ondersteunt en inspireert. Dat is de hoop die uitgaat van de veerkracht van de Callery perenboom, nu bekend als de ‘Survivor Tree’, en die vernieuwing en wedergeboorte in zich draagt. Uit wat een onherroepelijke tragedie lijkt, blijkt nieuw leven mogelijk.