Door de jaren heen heb ik mogen ervaren wat een rijkdom het is om op een persoonlijke manier bij een sterfbed aanwezig te zijn. Thuis of in een bijna thuishuis te mogen sterven, met je dierbaren om je heen, is toch wel de wens van de meesten van ons.
De maatregelen rondom het coronavirus hebben daar pijnlijk verandering in gebracht. Elkaar even vasthouden, aanraken door een kus en een knuffel, de stervende zelf te mogen verzorgen of samen te waken, dat kan nu vaak niet meer. Ook al omdat er door covid-19 veel mensen in het ziekenhuis komen te overlijden. Vanzelfsprekend worden we gehouden aan de protocollen zoals die daar zijn opgesteld. Ook de laatste zorg geven aan de overledene door iemand van de familie of vrienden (die het lichaam zo goed kende), wordt bemoeilijkt door de afstand die we tot elkaar dienen te houden.
‘Het is wat het is’, hoor ik regelmatig verzuchten als we anders met elkaar omgaan dan we gewend waren. We worden vindingrijk en zijn geïnspireerd om op een andere manier contact met elkaar te maken. Wat kunnen we doen om de rust te bewaren tijdens de laatste fase in iemands leven, de liefde te laten stromen en hoe kunnen we elkaar tijdens het stervensproces toch nabij zijn?
De vraag die de pandemie onder andere aan ons allen stelt, is of wij niet al te ongebreideld met de aarde zijn omgegaan. Een antwoord die de pandemie ons onder andere geeft, is dat wij kwetsbare en sterfelijke mensen zijn. Wij kunnen heel veel maar het leven is niet maakbaar. De coronamaatregelen zorgen ervoor dat we meer naar binnen gericht zijn. Thuisblijven, meer gericht op de kleine kring en de intimiteit tussen mensen. Dat is toch weer bijzonder om je dat bewust te zijn. Het is wat het is.
Als je alleen bij een stervende bent omdat er maar één bezoeker is toegestaan, ‘durf’ je misschien meer dan je tevoren had gedacht met andere mensen erbij, hoe dierbaar die ook zijn. In de intimiteit van het samenzijn kan er misschien ook iets ontstaan? Mijn ervaring is dat er rond de overgang van leven naar dood, de wonderlijkste dingen gebeuren die je tevoren helemaal niet hebt kunnen bedenken.
Misschien heb je zin om -zelfs met een mondkapje op – zachtjes een liedje te zingen, een geliefde tekst voor te lezen, een passend gedicht te laten klinken, een gebed uit te spreken.
Misschien wil je nog iets belangrijks kwijt aan degene die overlijden gaat, zelfs als er geen mogelijkheid meer is tot echte communicatie.
Misschien kun je -zelfs met handschoenen aan- met warme handen de voeten omvatten en leg je een warme kruik bij de voeten zodat het lichaam aangenaam verwarmd en doorstroomd is.
Misschien krijg je door rustig en stil bij de stervende te waken een ingeving wat je zou kunnen doen of zeggen rondom de uitvaart.
Misschien – als je beschermende kleding aan hebt- kun je toch wel meehelpen om de laatste zorg te geven en op te baren, als je dat zelf graag wilt.
Misschien is het waken bij de overledene toch wel mogelijk als we ons aan de afgesproken regels houden.
Misschien is de liefde tussen jullie daardoor wel onvergetelijk voelbaar!
‘Het is wat het is zegt de liefde’.