‘Mijn moeder heeft erg moeten lijden. Dan kom je op zo’n palliatieve afdeling waar je eigenlijk versterft, zoals dat dan heet. Met andere woorden je krijgt gewoon geen eten en drinken meer en je sterft gewoon verschrikkelijk. Dat heb ik gezien, dat is de hel.’
Levensbepalend
Deze ontboezeming deed Ronald Molendijk aan de gastentafel bij HLF8 van SBS6 op maandag 27 maart 2023 over het sterfbed van zijn moeder. Ronald heeft een zeer akelig proces doorgemaakt, zoveel is wel duidelijk. Het heeft mede zijn visie op sterven bepaald. Mijn grote compassie gaat naar hem uit. En naar anderen die een nare ervaring hebben opgedaan met sterven omdat het zo levensbepalend is.
Als gast, in de uitzending aanwezig, mocht ik praten over angst voor de dood, over keuzes en over sterven. De gedachte kwam op om te reageren op zijn uitspraken maar toen mij, na het rondje BN-ers aan tafel, een vraag werd gesteld over angst voor de dood, was het momentum voorbij. Toch wil ik er alsnog op reageren want uitspraken als deze wakkeren de angst aan. Een angst voor versterven die ongegrond is, waarmee ik overigens niets wil afdoen aan de persoonlijke ervaring van Ronald Molendijk.
Een natuurlijk proces
Anders dan Ronald beschrijft, is versterven een natuurlijk proces. De behoefte aan eten en drinken neemt namelijk af naarmate het stervensproces vordert. Het lichaam heeft het simpelweg niet meer nodig. Mensen eten niet meer omdat zij stervende zijn. Het is dus niet zo dat mensen sterven omdát zij niet meer eten. Aandringen om maar te blijven eten helpt de stervende niet. Wel vinden zij het vaak nog prettig wanneer lippen worden bevochtigd met water of ijs.
Stoppen met eten en drinken
Naast versterven als natuurlijk proces kunnen ernstig zieke mensen het moment van sterven bespoedigen door bewust af te zien van eten en drinken. Dat kan geleidelijk gaan maar er kan ook gekozen worden voor een totale stop. Daar waar versterven geen actieve keuze is, is stoppen met eten dat wel. Het besluit om te stoppen met eten en drinken vraagt een goede voorbereiding en zorg door zorgverleners. Begeleiding van naasten is ook van belang. De situatie kan met name voor naasten moeilijk worden als een dierbare die stervende is om drinken vraagt. Ga je daarin mee dan slaagt je dierbare niet in zijn voornemen. Doe je dat niet dan kun je als naaste lange tijd geplaagd worden door vragen als: Heb ik het wel goed gedaan? Had ik niet toch? Als voorbereiding, zorg en begeleiding goed zijn, dan kan stoppen met eten en drinken een zachte manier van sterven zijn.
Hoe het proces rondom het sterven van Ronalds moeder is gegaan, weet ik niet maar ik wens haar vanuit mijn hart de hemel toe. En Ronald ook.
Meer weten? Lees dan onze longread ‘Sterven, hoe gaat dat?’ waarin wij u meenemen in de manieren die er zijn: hoe ziet het ‘gewone’ sterven eruit? Wat houdt palliatieve sedatie in? Euthanasie, hoe werkt dat? Mag ik ook stoppen met eten en drinken? Ook gaan wij in op de symptomen van een naderende dood en specifieke aanwijzingen als het bijna zover is. Tot slot delen wij cijfers over sterven in ons land.