Ukediene Schulp is vrijwilliger bij VPTZ Gooi en Vechtstreek. Ze vertelt over haar inzet voor Esther (53) die na 40 jaar anorexia besloot het euthanasietraject aan te gaan. “Ik vind het belangrijk dat ze bij mij haar verhaal kwijt kan. Dat ik luister, doorvraag en haar de juiste ruimte geef.” Ook Esther doet haar verhaal: “Ik krijg praktische tips en voel me gezien en gewaardeerd.”
Esther: “Sinds mijn elfde heb ik anorexia nervosa. Na ruim 40 jaar ondervoeding kreeg ik botontkalking, een breuk in mijn rug en verzakte wervels. Ik werkte als doktersassistente en ik ben in die tijd vaak opgenomen geweest. Maar de behandelingen in speciale klinieken hadden een tegengesteld effect. Ik ging meer achteruit dan ik herstelde. Mijn klachten verergerden en ik verloor mijn baan en mijn sociale contacten. Ik zakte steeds dieper weg in de anorexia. Mijn leven is als gevolg van deze ziekte uitzichtloos geworden, zonder kans op verbetering. Inmiddels woon ik bij mijn zus. Mijn familie is er voor mij in deze laatste fase. Ik vind mijn leven niet voltooid. Toch voelt het uitzichtloos en lijd ik aan het leven.
Diepgang
Het moment is gekomen dat ik mijn leven met respect wil afronden. Ik ben lid van de NVVE en het euthanasietraject is in overleg met mijn huisarts ingezet. Voor mij is het te laat, maar ik wens anderen in vergelijkbare situaties een goed herstelplan. Het alleen zijn, dat blijft altijd moeizaam. Nu ik steeds meer zorg nodig heb en zicht heb op het einde van mijn leven, zoek ik naar meer diepgang. Ik heb behoefte aan gesprekken over de grote levensvragen.”
“Als je te horen krijgt dat sterven dichtbij komt, staat je wereld stil. Dan stel ik vragen.”
Onbekend en onbemind
Ukediene: “Sommige mensen hebben nooit eerder nagedacht over hun eigen overlijden. Als je dan te horen krijgt dat sterven dichtbij komt, staat je wereld stil. Dan stel ik vragen. Bij sommige komen er juist grote vragen op zoals: ‘Wat heeft mijn leven hier op aarde betekend? En wat staat mij te wachten?’ Al tien jaar ben ik stervensbegeleider. Mijn vrijwilligerswerk gaat om luisteren en openingen creëren, zodat mensen met de vragen komen waar ze mee zitten. Vroeger was ik consultant bij een managementbureau. Toen vond ik werken met mensen al heel fijn. Nu combineer ik het vrijwilligerswerk als stervensbegeleider met mijn uitvaartonderneming. Mensen zo liefdevol mogelijk begeleiden. Ook na hun overlijden. Dan help ik hun geliefde zo goed mogelijk met het vervullen van de allerlaatste wensen.”
“Bij haar voel ik me meer mens en door haar verhalen kom ik in contact met de maatschappij.”
Een lach en een traan
Esther: “Via social media vond ik de site van VPTZ Gooi en Vechtstreek. Na een intakegesprek met de coördinator ontmoette ik Ukediene. Het voelde meteen vertrouwd en het viel mij op dat zij echt luisterde. Naast de praktische tips die ik krijg, word ik gezien en gewaardeerd. We praten over moeilijke situaties en over stappen en hobbels op mijn pad. Bij haar voel ik me meer mens en door haar verhalen kom ik in contact met de maatschappij. Maar we praten ook over koetjes en kalfjes. Alles gaat met een lach en een traan. Soms is het serieus en dan zitten we weer hardop te lachen. Zij is voor mij een uitlaatklep en een lichtbaken in donkere tijden.”
Van de schaduw naar het licht
Ukediene: “Twee keer per week ben ik een aantal uur bij Esther. Ik vind het belangrijk dat ze bij mij haar verhaal kwijt kan. Dat ik luister, doorvraag en haar de juiste ruimte geef. Een datum kiezen voor haar euthanasie, vond ze een enorm moeilijke proces. Ik geef haar dan handvatten hoe ze hierover gesprekken kan voeren. Bijvoorbeeld met de huisarts. We stappen van onderwerp naar onderwerp. De dood staat vaak in de schaduw. Veel mensen vinden het eng. Maar ook wat in de schaduw staat mag in het licht komen. Ik help daarbij. Ik maak het letterlijk lichter. Het helpt echt door tijdig te praten met je geliefde of met iemand als ik.
Stel je open
Niet iedereen kan dit werk doen. Je moet een ruim bewustzijn hebben en vooral niet in hokjes denken. Luisteren zonder oordeel. Dat is een ontwikkelingsproces. We zijn toch allemaal snel geneigd om iemand binnen tien seconden te scannen en over die persoon te oordelen. Dat is menselijk, maar je blokkeert daarmee vooral jezelf en de ander. Esther hoort vaak hoe mager ze is. Maar als je dat oordeel uitstelt, zie je ineens hoe mooi haar haar is. Door niet te oordelen, maar je open te stellen voor anderen, komt er ruimte om over levensonderwerpen te praten. Echt contact te maken vanuit je ziel.”
Twijfel niet
Esther: “Eerlijk gezegd heb ik wel getwijfeld om VPTZ te bellen. Wanneer je zorgbehoevend bent, komen er al zo veel professionals aan je bed. Je ziet door de bomen het bos niet meer. Maar ik zou Ukediene voor geen goud willen missen. Mijn boodschap aan anderen is: twijfel niet, maar ga het gewoon proberen. Je hebt echt niets te verliezen!”
Note: dit interview, in het kader van het 40-jarige VPTZ jubileum, werd met toestemming van VPTZ geplaatst.