November is de maand waarin we meer dan anders geconfronteerd worden met sterfelijkheid en met de dood. Het wordt steeds vroeger donker en steeds later licht. Wij keren als vanzelf naar binnen en lijken gemakkelijker de verbinding te ervaren met de geestelijke wereld. De maand november is een maand van herdenken die start met Allerzielen op 2 november en die tijdens de laatste zondag van de maand met Eeuwigheidszondag wordt afgerond. Gedurende de maand zijn er tal van herdenkingsactiviteiten met, in deze tijd van corona, vooral virtuele plekken om samen te komen en een kaarsje op te steken.
Allerzielen
Allerzielen is een traditie waarbij we teruggrijpen op eeuwenoude rituelen. Want is het niet zo dat rituelen uit een ver verleden, hun waarde hebben bewezen en ons steun geven? Wij kunnen ons veilig en vertrouwd voelen daar waar we geconfronteerd worden met gebeurtenissen in het leven die te groot zijn om te bevatten, waar we met lege handen staan. Hoewel we allemaal onze eigen persoonlijke verliezen beleven, is er iets wat ons verbindt. Is er naast dat unieke, persoonlijke aspect iets dat groter is, verder reikt; iets universeels. Juist nu mogen wij dàt voelen.
Zielenheil
In veel religieuze tradities en spirituele stromingen is het al eeuwenlang de gewoonte om overledenen te herdenken. Zo is Allerzielen een eeuwenoude Rooms-katholieke traditie. In de veertiende eeuw werd Allerzielen een algemene herdenkingsdag voor alle gelovigen en een gezamenlijke dodenmis op 2 november moest het zielenheil van alle overledenen veiligstellen.
Eeuwigheidszondag
De protestantse stroming ontstond pas in de zestiende eeuw en zij kennen het gebruik van een Allerzielenviering op 2 november niet. Protestanten geloven niet dat de nabestaanden invloed hebben op wat er na het overlijden gebeurt. Herdenken heeft voor hen dan ook niets te maken met het zielenheil van overledenen. Wel worden, in de tweede helft van november, op de laatste zondag van het kerkelijke jaar, de zogenoemde Eeuwigheidszondag de overledenen binnen een gemeente herdacht.
Voor de meeste mensen draait het vandaag de dag niet meer zozeer om het zielenheil van de overledenen, maar meer om eerbetoon en herinnering. En zo herdenken wij in deze tijd die mensen die niet meer bij ons zijn en die ons zo lief waren. Wij mogen even stilstaan en ruimte maken voor onszelf en die betekenisvolle ander. Of het nu gaat om het zielenheil van de overledene, om eerbetoon of herinnering, dergelijke rituelen dragen bij aan zorg voor de ziel.
Nieuwe inzichten
Als je rouwt om iemand die er niet meer is, kan het alleen maar donker voelen van binnen en dan denk je misschien dat je nooit meer plezier kunt beleven of nooit meer warm kunt lopen voor iets. Het is goed te weten dat, als het alleen maar donker lijkt, er diep van binnen nieuwe inzichten worden geboren. Nieuwe inzichten die tot nieuwe mogelijkheden worden. Het vraagt van ons, dat we dat proces de tijd geven, de tijd die het nodig heeft. Het is als in de winter; de bomen hebben hun bladeren verloren, het is kaal en de natuur ziet er levenloos uit. Toch is het juist in deze tijd dat er voorbereidingen plaatsvinden op de lente. In het verborgene wordt er iets nieuws voorbereid. Altijd is er in het voorjaar die vervulde belofte van de natuur die zich opricht naar het Licht.
In het licht van het leven
En juist daarom is het goed om naar binnen te keren. Om een partner, een ouder of een kind, een familielid, een vriend of vriendin te herdenken en te herinneren. Om diep van binnen de verbinding met onze overleden dierbaren te ervaren. En misschien zijn we dan ook in staat om even uit te stijgen boven ons dagelijks bewustzijn en te voelen, te ervaren, of op één of andere manier gewaar te worden hoe sterven in het licht van het leven een plaats en betekenis heeft die verder reikt.