De politiek moet meer en vooral bredere aandacht besteden aan de laatste levensfase en een actieve rol spelen om de kwaliteit van het levenseinde te waarborgen van de circa 150.000 mensen die jaarlijks overlijden. Het gaat daarbij om uiteenlopende aspecten, variërend van palliatieve zorg tot verlofregelingen voor nabestaanden.
Die oproep doet het Landelijk Expertisecentrum Sterven in een petitie die hun voorzitter Ineke Visser heeft aangeboden aan de leden van de Vaste Commissie Volksgezondheid in de Tweede Kamer. De petitie gaat vergezeld van een bundel persoonlijke verhalen over mensen die hun leven tot het einde toe hebben geleefd.
Vergrijzende samenleving
In de komende tien jaar zal het aantal mensen dat jaarlijks in ons land overlijdt met 14% toenemen. Veel van deze mensen zullen langere tijd weten dat zij gaan sterven. In onze moderne samenleving is de laatste levensfase steeds meer een gemedicaliseerd proces geworden. Bovendien is, als gevolg van aandacht door politiek en media voor thema’s als euthanasie en voltooid leven, het beeld ontstaan dat ieder sterfbed gepaard gaat met ondraaglijk en uitzichtloos lijden en dat er dan gekozen moet (kunnen) worden voor het ingrijpen door een arts of levenseindebegeleider, aldus het expertisecentrum.
Vrije keuze
Directe aanleiding voor de petitie is de initiatiefwet ‘voltooid leven’ – officieel de ‘Wet toetsing levenseindebegeleiding bij ouderen op verzoek’ – die Tweede Kamerlid Pia Dijkstra afgelopen zomer indiende. Volgens het Landelijk Expertisecentrum Sterven blijft in het maatschappelijke debat over een ‘voltooid leven wet’ de uitwerking ervan in onze samenleving op de langere termijn een onbelicht aspect. Zo’n wet zou namelijk wel eens de vraag kunnen oproepen die ouderen zich voorheen niet hoefden te stellen: ‘is het misschien beter dat ik er niet meer ben?’. Naast de onrust die dat oproept zal het op den duur de vrije keuze voor een gewoon sterfbed ontnemen.
Niet geromantiseerd
De bundel ‘Het leven voltooien’ bevat verhalen van nabestaanden die worden geduid door experts als Paul van Tongeren, Frits de Lange, Rudi Westendorp, Els van Wijngaarden en anderen. Daarbij wordt duidelijk dat de laatste fase ook mooi, wezenlijk en kostbaar kan zijn, zowel voor degene die gaat sterven als voor de nabije dierbaren. De verhalen zijn niet geromantiseerd en geven een indrukwekkend en intiem inkijkje in de levens van stervenden en hun naasten. De duidingen door experts zetten aan tot verder nadenken over thema’s als autonomie, vrijheid, regie, verbondenheid, eenzaamheid, nabijheid en overgave.
Het gewone sterven
Deze bundel is deel van een tweeluik. Het eerste deel betreft een boekje dat geschreven is door Ineke Visser. Het boekje Sterven, tijd voor een ander verhaal gaat over de gelaagdheid van het stervensproces en wil de weg vrijmaken voor een nieuw verhaal over de laatste levensfase in onze samenleving. Beide boekjes verhalen over het kostbare en wezenlijke van deze diepmenselijke ervaring en gaan over intimiteit, verbondenheid en heling. Hoewel dit tweeluik bedoeld is als een pleidooi voor het ‘gewone’ sterven erkent en respecteert het Landelijk Expertisecentrum Sterven andere keuzes als de unieke en persoonlijke vrijheid van ieder mens.