De dood is omgeven door mysterie en door symbolen. Dat is altijd al zo geweest. Wat onze geloofstraditie of spirituele overtuiging ook is, niemand van ons zal ooit zeker weten wat er gebeurt na de dood. Wel weten we dat sterfbedverschijnselen al duizenden jaren worden ervaren. Veel verschillende culturen en spirituele tradities maken melding van deze ervaringen. Binnen medisch wetenschappelijke kringen is er een toenemende acceptatie dat deze ervaringen anders zijn dan hallucinaties (die ook kunnen voorkomen op het sterfbed) en dat ze helemaal niet zo ongewoon zijn.
Helder bewustzijn
De sterfbedverschijnselen en visioenen op het sterfbed noemen we levenseinde-ervaringen. Wij onderscheiden daarbij de transpersoonlijke en de betekenisvolle levenseinde-ervaringen. De Engelse neuropsychiater en neurofysioloog Peter Fenwick deed onderzoek naar levenseinde-ervaringen, Ineke Koedam deed in dat kader twee jaar lang onderzoek in Nederland. De voorbeelden in dit verhaal komen uit dat onderzoek. Levenseinde-ervaringen treden meestal op tijdens een helder bewustzijn, het zijn krachtige, persoonlijke ervaringen. Ze hebben een grote betekenis voor degene die zoiets ervaart en voor de betrokken familieleden, vrienden en zorgverleners.
Heel houden
“Wie niet eerder te maken had met levenseinde-ervaringen kan deze maar al te gemakkelijk afdoen als fantasie of verwardheid,” is de ervaring van Ineke Koedam. “Als iemand echter eenmaal een dergelijke ervaring heeft meegemaakt, laat het een blijvende, diepe indruk achter. Veel mensen hebben ervaringen rondom sterven, maar hebben daar niet eerder over durven spreken. In het beste geval om de ervaring als speciaal kleinood te bewaren, maar vaker uit angst om niet serieus te worden genomen. Laten wij hun ervaringen ‘heel’ houden. Het gaat niet om waar of onwaar, gelijk of ongelijk. Dat zijn activiteiten van het verstand, terwijl deze ervaringen ons mentale denken te boven gaan. Het gaat er niet om de weg van sterven te romantiseren of het lijden te ontkennen. Er ís lijden en de dood kan als ontluisterend worden ervaren. Maar al te vaak is er sprake van strijd op het sterfbed en blijkt doodgaan evenzeer een worsteling voor naasten. Natuurlijk is het ook niet de bedoeling gevoelens van rouw na een verlies van een dierbare te ontkennen of te verdoezelen. Waar het uiteindelijk en alleen maar om draait, is ons te verhouden tot dat wat er is.
Wij kunnen de diepte van het leven ervaren als wij open staan voor de wonderbaarlijke ervaringen op de grens van leven en dood.”
Lees het hele artikel over betekenisvolle en transcendente levenseinde-ervaringen in DREMPEL, magazine over leven met sterven.