Trillend steek ik het kaarsje aan. Ik hoor de muziek, voel het publiek. Vóór mij een tableau van symbolen: mos, hout, wol, veertjes en kaarsjes. Ik houd mijn adem in. Voel het leven door me heen bewegen. Allemaal in dat ene moment samengevat: de ontwikkeling die ik maakte tijdens de Intensive “Omgaan met Sterven”, en in het jaar daaraan voorafgaand waarin mijn beide ouders waren overgegaan. Ik ben stervensbegeleider. Ik voel me meer levend en meer mens dan ooit.
Het begin: 14 mensen die allemaal “iets” hebben met de dood. Aan het einde: 14 mensen die vooral iets hebben met het leven. Het leven in alle facetten, met angst en vertrouwen, als voorbereiding op de overgave die het sterven vraagt. 14 stralende mensen, want sterven is een spiegel: heb het leven lief. Dit was voor mij de transformatie die ik zag in de groep waarmee ik 9 maanden geleden de Intensive van het Landelijk Expertisecentrum Sterven begon.
We leerden het sterven als een gelaagd proces te zien. Een reis, een transformatie en bij iedereen een uniek proces. We werden uitgenodigd en geprikkeld onze eigen visie op sterven te ontwikkelen. En we leerden onszelf kennen als uniek instrument om er voor een stervende te zijn. De Intensive liet ons reflecteren: op ons eigen lijden, op onze eigen onafgemaakte zaken, op wie wij ten diepste zijn. Het kennen van onszelf hierin helpt in het ontmoeten van een medemens die in het proces van sterven is. We hebben geleerd bij een stervensproces te Zijn. Zo worden we dienstbaar.
In de stervensprocessen van mijn ouders heb ik zoveel ervaren waar ik eerst geen “taal” voor had. Het overkwam me. Het was indrukwekkend nabij iemand zijn die het leven loslaat: fysiek, mentaal, emotioneel en spiritueel. Indrukwekkend te realiseren wat dat vraagt. Overgave, vertrouwen, bedding, aandacht, liefde. Ik heb grote eerbied gekregen voor het proces dat sterven heet. Het is een spiegel voor alles dat leven is. In de Intensive leerde ik woorden en duiding te geven aan wat ik had ervaren en hoe om te gaan met sterven. Het heeft me geïnspireerd om meer vertrouwen te krijgen in sterven als onderdeel van het leven en om dat uit te dragen. Het leven kan ons voorbereiden op de ultieme overgave van sterven. Op die manier kunnen we het leven tegemoet treden vanuit wie wij ten diepste zijn.
Die realisatie liet me trillen toen ik het kaarsje aanstak. Ik stak een Lichtje aan voor alle dappere zielen die het leven leven èn lieten.