Iedereen gaat dood, maar altijd te vroeg. Afscheid nemen willen we niet. Als het over sterven gaat staan verdriet en angst meteen hand in hand op de deur van je hart te kloppen. “NEEEEE” voel je elke vezel in je lichaam roepen. Natuurlijk wil je deze ongenodigde gasten niet binnen laten, want je wilt geen pijn voelen. Niemand. Toch is het onvermijdelijk, wat je ook probeert, vroeg of laat voel je de pijn toch.
Onvermijdelijk
Afscheid moeten nemen van een dierbare is intens, soms mooi, maar vooral erg moeilijk en het doet gewoon gruwelijk veel pijn. Dat voel je overal, in je hoofd en in je lichaam. Soms is het verdriet nauwelijks te dragen en raak je verstrikt in een donker labyrint van gedachten en emoties. Toch moet en ga je door, hoe is vaak een raadsel. De pijn die iemand van binnen voelt is ook niet altijd aan de buitenkant te zien.
Mijn ervaring
Mindfulness heeft mij geholpen om te gaan met de dood van mijn vader. Hij is op 61 jarige leeftijd gestorven aan kanker.
Mijn emotionele proces omtrent het sterven van mijn vader is achteraf bezien al gestart bij de eerste keer dat ik hoorde dat hij ziek was. Al was ik me er op dat moment nog niet van bewust, want toen was de hoop nog groter dan de angst. Hoop verzacht en geeft licht, zodat het donker niet meer zo duidelijk zichtbaar is.
Verdriet is voelbaar in je lichaam
In de loop der jaren merkte ik dat mijn keel als vanzelf dichtkneep en ik acuut buikpijn kreeg bij ieder slecht bericht over mijn vaders ziekte. Heel onprettig hoe die angst zo duidelijk voelbaar was, elke keer weer. Zo heeft ieder mens een andere manier waarop stress zich uit in het lichaam. Ook verschilt de manier hoe je hiermee omgaat. Ik ging altijd vanzelf opruimen in huis om iets te doen met de onrust in mijn lijf. Mijn hoofd overvol, gevuld met angstige gedachten, maar mijn huis zou dan in ieder geval opgeruimd zijn. Je moet ergens beginnen…
De laatste fase
Ironisch genoeg heb ik op mijn verjaardag mijn vader voor het laatst gesproken. Die dag is hij buiten bewustzijn geraakt en hebben we uiteindelijk een week in het ziekenhuis naast zijn bed gewaakt, want volgens de artsen kon hij immers elk moment sterven. Bijzonder hoe flexibel de menselijke geest is want mijn leven was in een flits verplaatst naar het ziekenhuis. Stond ik de ene dag nog met andere moeders gezellig te kletsen bij het schoolplein, het volgende moment speelde het sociale contact zich af bij de koffiemachine op de gang, nachtelijke praatjes met de patiënten die niet konden slapen.
Wachten op de dood
Wachtend naast zijn bed heb ik uiteindelijk een week in het ziekenhuis doorgebracht tot hij stierf. Hij zou immers elk moment zijn laatste adem kunnen uitblazen, dus dan blijf je, want iemand die dood gaat laat je niet alleen. Een achtbaan aan emoties heb ik ervaren. Ik weet nu hoe radeloosheid voelt. Dat is nog erger dan verdriet.
Stomme plastic bekertjes
6 lange nachten waarin ik wakker probeerde te blijven, en daarom sloten koffie heb gedronken in de plastic bekertjes van het apparaat op de gang. Hierdoor heb ik nu een psychische allergie ontwikkeld tegen drinken uit plastic bekertjes. Op een verjaardag drinken in een plastic bekertje krijgen bezorgt mij spontaan een koude rilling en laat me terugreizen naar de tijd in het ziekenhuis. Raar eigenlijk dat een simpel voorwerp je zo weer kan herinneren aan het verdriet dat je toch altijd ergens met je meedraagt.
Ongekend talent
Inmiddels ben ik van mening dat als je stervende bent je ‘een goeie’ aan mij hebt. Ik spreek met artsen, hou het patiëntendossier nauwlettend in de gaten, en ik zorg ervoor dat iedereen op zijn eigen wijze afscheid kan nemen. Daarnaast ben ik een mentale steunpaal voor een ieder die er doorheen zit. Bij de eerste traan ligt mijn arm al op je schouder.
Mijn eigen gevoel had ik ondertussen wel even geparkeerd, anders wordt het wat teveel natuurlijk. Dat is dus mijn manier om mijn eigen verdriet te vermijden, door me te richten op het verdriet van een ander.
Mildheid
De Mindfulness heeft mij geholpen te begrijpen waar ik stond ik het acceptatieproces en daardoor kon ik beter omgaan met de emotionele schommelingen die erbij horen. Ik had niet gedacht dat dit zo intens zou aanvoelen. Ik heb alle facetten van acceptatie en weerstand ervaren. Door mijn kennis over deze onderwerpen kon ik mijn emoties beter begrijpen en stiekem zelfs wel eens vriendelijk glimlachen om mijn eigen manier van doen.
Emoties beheersen
Maar toch. Een cocktail van angst, onrust en slaaptekort laat je wankelen. Dankzij de technieken die ik geleerd heb in de Mindfulness ben ik overeind gebleven en heb ik alles volledig kunnen en durven ervaren, op de manier waar ik me prettig bij voelde. Ik heb daardoor bewuste keuzes kunnen maken. Daarnaast kon ik mijn eigen gevoel beter begrijpen en anderen helpen. Ook kon ik zo beter verwoorden wat ik voelde en wilde, zowel voor mijn vader, de anderen als voor mezelf.
Wat is wijsheid?
Bij een sterfproces is er een overvloed aan emoties aanwezig. Het is dan niet alleen lastig om dit te moeten doorstaan, maar er moeten vaak ook keuzes gemaakt worden. Weten wat dan wijs handelen is, is extra moeilijk. Het minste dat je kan doen is goed voor jezelf zorgen. Zorg dat je lichaam gevoed is met eten en vocht zodat het niet op de reserves in moet teren. Je lichaam heeft dan al zoveel te verduren. Probeer daarnaast soms ook even ruimte te geven aan de onrust in je hoofd. Als het stiller wordt in je hoofd kan je beter naar je hart luisteren en dat is op het moment van sterven belangrijk.
Landelijk Expertise Centrum Sterven helpt
Onbekendheid met wat komen gaat vergroot de angst. Het stervensproces is zowel voor de stervende als voor de naasten een intens proces. Kennis kan een stukje angst wegnemen, waardoor vertrouwen en begrip kunnen groeien, zodat het stervensproces zo liefdevol mogelijk door een ieder beleefd kan worden. Het Landelijk Expertise Centrum Sterven zorgt ervoor dat er meer kennis beschikbaar is over het onderwerp sterven, zowel voor professionals in de zorg als voor ieder mens die met sterven in aanraking komt. Laat angst niet de boventoon voeren als je afscheid moet nemen, maar richt je op wat nog wel mogelijk is en hoe je daar zo goed mogelijk mee om kan gaan. Dit centrum helpt hierbij en daarom draag ik deze stichting een warm hart toe.