Onderzoeksrapport van SAMR 2018
De beleving van sterven en het stervensproces
Palliatief verlof
Wij beschouwen sterven als een kostbaar en wezenlijk proces van ieder mens en wij zien het als onze taak om bij te dragen aan een positieve verandering in de stervenscultuur van Nederland. Wij hebben daartoe in 2018 het initiatief genomen om in Nederland te komen tot ‘palliatief verlof’ voor werknemers binnen bedrijven en organisaties.
Stand van zaken
Wij kregen brede steun voor ons pleidooi ‘Palliatief verlof’ bij belangrijke maatschappelijke organisaties en personen. Wij spraken met werkgevers-en werknemersorganisaties, met politieke partijen en overige organisaties. In juni 2018 overhandigden wij ons pleidooi aan de voorzitter van de Sociaal-Economische Raad (SER), Mariëtte Hamer. De SER hebben wij gevraagd te onderzoeken hoe palliatief verlof binnen afzienbare tijd vorm en inhoud zou kunnen krijgen. Het pleidooi werd positief ontvangen.
Politiek versus samenleving
Het vraagt echter een lange adem, consequente bestuursaandacht en menskracht om via de politiek een verandering in de samenleving te bewerkstelligen. Voortschrijdend inzicht heeft ons doen besluiten ons te richten op de samenleving om van daar uit noodzaak en behoeften kenbaar te maken. Dat heeft geleid tot een samenwerking met Stichting SIRE en de campagne ‘De dood. Praat erover. Niet eroverheen’ (2022). U leest erover elders op onze website. Lees verder voor meer inhoudelijke informatie over ons eerdere pleidooi.
Ons pleidooi
Palliatief verlof houdt in dat een werknemer, met toestemming van de werkgever, afwezig mag zijn om steun en aandacht te geven aan naaste die gaat sterven. Het is een belangrijk maatschappelijk antwoord op het grote belang dat er in de allerlaatste fase van het leven tijd en aandacht kan zijn voor wederzijdse nabijheid.
Hieronder treft u de inhoud van ons pleidooi aan, het position paper, het onderzoek en de veelgestelde vragen.
Onderzoeksresultaten
Het gerenommeerde onderzoeksbureau MarketResponse heeft in onze opdracht een landelijk representatief onderzoek naar Palliatief Verlof gehouden. Opmerkelijke resultaten zijn:
86% vind palliatief verlof een goed idee
97% geeft aan het belangrijk te vinden om tijd met elkaar te besteden in de laatste levens fase
Sterven is, net als geboren worden, wezenlijk onderdeel van het leven. In onze moderne, geseculariseerde Westerse samenleving hebben mensen echter moeite met het gegeven dat sterven onderdeel van het leven is. Angst speelt hierbij een belangrijke rol.
Wat mensen ons vertelden:
Marga van Lennep Kernkamp:
Toen de moeder van Marga van Lennep Kernkamp (65) een zware beroerte kreeg, gaven de artsen haar nog twee dagen te leven. Het werden er uiteindelijk acht. Van Lennep Kernkamp wilde in die periode niets liever dan bij haar zijn. ‘Omdat we nog dingen tegen elkaar moesten uitspreken, maar ook gewoon om afscheid te nemen.’
Haar werkgever werd echter ‘ongelooflijk boos’ toen ze in die periode niet op haar werk verscheen. De acht vrije dagen moest ze als vakantieverlof opnemen – en een tijdje later werd haar contract niet verlengd.
‘Oh, dus je komt dan dus niet?’
De dood hoort bij het leven, maar het is niet vanzelfsprekend dat je weg kunt blijven van je werk als een naaste op sterven ligt. Terwijl dat wel zou moeten, betoogt het Landelijk Expertisecentrum Sterven. “Pas na een halfjaar had mijn manager door dat het een zware tijd was geweest.”
Publieksonderzoek sterven
SAMR heeft in mei 2018, in onze opdracht, een publieksonderzoek naar de beleving van sterven uitgevoerd en vier relevante vragen met betrekking tot palliatief verlof gesteld. Het gehele rapport kunt u hier lezen.